TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH SINH THÁI Ở CÁC VỰC NƯỚC VÙNG THỀM LỤC ĐỊA

Abstract

Tình hình phát triển mô hình sinh thái ở các vực nước vùng thềm lục địa được trình bày tóm tắt. Theo đó, mô hình sinh thái đã có bước phát triển qua 6 giai đoạn, kể từ khi mô hình Lotka-Volterra và mô hình Streeter-Phelps ra đời vào những năm 1920 cho đến những mô hình sinh thái 3 chiều tích hợp hiện đại như hiện nay. Sự phát triển của mô hình sinh thái theo sau các mô hình hoàn lưu thềm lục địa và đại dương, bởi vì chúng được dùng như hàm lực ngoài trong mô hình sinh thái. Một số mô hình sinh thái 3 chiều (3D) tiêu biểu cũng như khả năng dự báo của chúng cũng đã được thảo luận. Trong tương lai, với những cải tiến của mô hình 3D tích hợp, sự hiểu biết sâu sắc hơn về tương tác vật lý - sinh học cùng với những tiến bộ hơn nữa trong công nghệ máy tính, những vấn đề đặt ra như: các yếu tố điều khiển trạng thái sinh - địa - hóa trong biển theo thời gian, đáp ứng của đại dương trước biến đổi khí hậu toàn cầu, tương tác giữa chuỗi thức ăn trong biển với thay đổi toàn cầu, ảnh hưởng đến tích luỹ cac bon cũng như giải phóng cac bon nít và mê tan do thay đổi toàn cầu sẽ có thể được giải quyết bởi các mô hình sinh thái hiện đại.

Summary: The development status of marine ecological models is briefly presented. The ecological models have spent 6 stages, with the beginning of Lotka-Volterra and Streeter-Phelps models in 1920s to coupled 3D ecological models in the present. The development of ecological models is followed the circulation models of continental shelf and ocean because they are used as external forces in the ecological models. Some typical 3D ecological models as well as their predictive capability are discussed. In next time, with the improvements of coupled 3D models, the deeper understanding on the physical-biological interactions and the increase of computer power,... open questions as: the factors controlling the time-varying biogeochemical state of marine ecosystems, responding of the ocean to global change, the interactions between marine food webs and global change, the influences of carbon accumulation and the release of carbon dioxide and methane by global change will be resolved by modern 3D ecological models.